PGS.TS Nguyễn Hồng Phương: Nguy cơ động đất đập thủy điện Xayaburi

17/10/2011 10:17:40 - "Đập Xayaburi chỉ nằm cách các tâm chấn động đất mạnh từ 6,0 đến 6.9 độ Richter từ 100 đến 240km, đã từng được ghi nhận bằng máy trên lãnh thổ Bắc Lào từ năm 1903 tới nay" - PGS.TS Nguyễn Hồng Phương, Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần, Viện Vật lý Địa cầu, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết. TIN LIÊN QUAN Trung Quốc phản ứng việc Myanmar ngưng xây thủy điện Cận cảnh công trình nhà máy thủy điện gần thác Bản Giốc Xây dựng nhà máy thủy điện gần thác Bản Giốc Nhiều người dân Myanmar phản đối Trung Quốc xây thủy điện Thủ tướng Lào quyết định dừng dự án thủy điện Sayabouri Mỹ muốn Lào ngừng xây đập thủy điện Sayabouri? VN nên "đền" để Lào ngừng xây thủy điện trên dòng chính? Vị trí dự kiến xây dựng nhà máy thủy điện Xayaburi nằm trên lãnh thổ Bắc Lào, nơi có độ hoạt động địa chấn mãnh liệt nhất trên toàn đất nước. Động đất là hệ quả của các vận động kiến tạo. Vùng Bắc Lào hoạt động kiến tạo mạnh với các hệ thống đứt gẫy sâu ngăn cách các địa khối được xếp vào loại đứt gẫy cấp 1. Tiêu biểu nhất trong số các hệ đứt gẫy loại này là hệ đứt gẫy Lai Châu – Điện Biên, chạy từ lãnh thổ Việt Nam sang Lào. Đây là hệ đứt gẫy được coi là nguồn phát sinh ra trận động đất Điện Biên năm 1935 có độ lớn 6,8 độ Richter. Để hình dung mức độ nguy hiểm của khu vực Bắc Lào về mặt địa chấn, có thể liên tưởng trận động đất 6,8 độ Rihter xảy ra ở Kobe, Nhật Bản ngày 17/1/1995. Các nhà khoa học cảnh báo việc xây đập Xayaburi Mật độ phân bố cao của các trận động đất xung quanh vị trí dự kiến xây dựng đập cho phép dự báo khả năng trong tương lai công trình sẽ tiếp tục phải chịu đựng các rung động địa chấn mạnh tương đương. Đáng kể hơn, vị trí của hệ đứt gẫy cấp 1 Lai Châu – Điện Biên dường như hướng thẳng về phía vị trí xây dựng đập. Từ năm 1903 đến năm 2011, trên lãnh thổ Lào ghi nhận 119 trận động đất, trong đó có 5 trận mạnh hơn 6 độ Richter. Trên lãnh thổ Bắc Lào  từng ghi nhận hai trận động đất mạnh đến 6,9 độ Richter năm 1983 và 6,6 độ Richter năm 2007. Ngoài những trận động đất mạnh xảy ra trên lãnh thổ Lào, khu vực Bắc Lào còn bị đe dọa bởi ảnh hưởng do lan truyền chấn động từ những trận động đất mạnh có chấn tâm nằm trên lãnh thổ Việt Nam, Thái lan và Myanmar. Chẳng hạn trận động đất trên lãnh thổ Việt Nam: tại Điện Biên năm 1935 mạnh 6,8 độ Ricter, tại Tuần Giáo năm 1983 mạnh 6,7 độ Richter; trên lãnh thổ Thái Lan ở vùng sát biên giới với Lào năm 1935 mạnh 6,8 độ Richter; trên lãnh thổ Myanmar cũng vùng sát biên giới với Lào năm 2011 mạnh 6,8 độ Rihter. Như vậy, vị trí dự kiến xây dựng nhà máy thủy điện Xayaburi là không thuận lợi về mặt an toàn địa chấn. Vì vậy, cần cân nhắc kỹ lưỡng. Đập thủy điện Xayaburi dự kiến xây dựng tại hạ du dòng chính của sông Mekong, nằm trên lãnh thổ của Lào, cách ĐBSCL gần 2.000 km. Đập thủy điện dự kiến dài 810 m, cao 32 mét, công suất dự kiến 1.260 MW. Ông Nguyễn Hữu Thiện, Trưởng nhóm tư vấn quốc gia Đánh giá môi trường chiến lược 12 đập thủy điện dòng chính Mekong cho hay: "Nếu 12 dự án thủy điện trên dòng chính sông Mekong được xây dựng, sẽ biến khoảng một nửa chiều dài dòng sông ở vùng hạ lưu, từ một dòng sông sống sang một loạt hồ trữ nước. Nước sẽ bị lưu giữ rất lâu, có thể chảy về Campuchia và ĐBSCL muộn vài tuần đến hơn một tháng so với bình thường, cả trong mùa khô và mùa nước. Khi các đập được xây dựng thì hai mùa chuyển tiếp giữa mùa nước và mùa khô trên dòng Mekong sẽ bị rút ngắn hoặc biến mất. Cá và các loài thủy sinh sẽ không còn nhận được tín hiệu của dòng sông để sinh sản. Sự giảm năng suất cá sẽ tác động rất lớn đến an ninh thực phẩm trong toàn vùng. Nếu đập thủy điện gặp sự cố thì ĐBSCL sẽ bị đe dọa nghiêm trọng không thể lường được". Sáu Nghệ (ghi)